Placówki opieki i pielęgnacji długoterminowej czy też domy starców to szczególne miejsca, gdzie dużą ilością pacjentów opiekuje się wyspecjalizowany personel. Takie miejsca mogą stanowić dla pensjonariuszy azyl przed zagrożeniami otaczającego świata ale jednocześnie – pułapkę. To od znajomości i stosowania procedur Dobrej Praktyki Higienicznej oraz skutecznej dezynfekcji będzie zależało bezpieczeństwo mikrobiologiczne pacjentów jak i personelu Tekst ten przeprowadzi Państwo przez zagadnienie profilaktyki zakażeniom, w czym wydatnie pomaga chemia profesjonalna.

Czym jest chemia profesjonalna i czym różni się od od chemii gospodarstwa domowego?

Chemia profesjonalna to różnorodne środki do zastosowania w placówkach medycznych, przemyśle spożywczym, przemyśle ciężkim i wszelkich obiektach użyteczności publicznej. Cechuje ją wysoka skuteczność usuwania konkretnych, uporczywych zabrudzeń z konkretnych powierzchni.

W celu zmniejszenia negatywnego oddziaływnia na środowisko naturalne oraz ekonomiczne wykorzystanie środków, profesjonalna chemia jest oferowana w formie biodegradowalnych koncentratów. Ekonomiczne zastosowanie polega na możliwości dostosowania stężenia roboczego środka z wodą, do natężenia zabrudzenia. Unika się w ten sposób konieczności szorowania i zdzierania powłok zabezpieczających z powierzchni, co prowadzi do bezpowrotnego uszkodzenia czyszczonej powierzchni.

Bardzo ważnym aspektem chemii profesjonalnej jest jej pH po rozcieńczeniu. Zasadowe lub kwaśne środowisko stanowi dla związków powierzchniowo czynnych sprzyjające okoliczności dla usuwania zabrudzeń typu białko, tłuszcz lub osadów wapiennych.

Inna chemia profesjonalna znajdzie zastosowanie w strefie kuchni i stołówki, inna w strefie mokrej a jeszcze inna w strefie przebywania pensjonariuszy. A to dopiero pierwszy z aspektów, który decyduje o skuteczności mycia i czyszczenia powierzchni, którym musi wykazać się chemia czyszcząca.

Myjące właściwości chemii profesjonalnej można rozszerzyć o dezodoryzację łazienek i pomieszczeń stałego przebywania pensjonariuszy. Zapachy proponowane przez francuską firmę Sodel to trwałe i subtelne kompozycje zapachowe mogące uprzyjemnić pobyt pacjentom jak i pracę personelowi. Oto 5-cio litrowe koncentraty do mycia i dezodoryzacji w jednym procesie:

Poniżej preparaty do samej dezodoryzacji pomieszczeń 0,5L:

Czy chemia profesjonalna potrafi więcej? Owszem. Koncentraty mogą służyć równocześnie do mycia, odtłuszczania, dezodoryzacji oraz dezynfekcji równoczesnej. Dzięki zastosowaniu czwartorzędowych związków amoniowych i wielu innych związków takie sprzężenie funkcjonalności jest możliwe. Czym jest dezynfekcja?

Dezynfekcja jest elementem szerszego pojęcia a mianowicie dekontaminacji. Środki chemiczne do dekontaminacji powierzchni to:

  • środki gospodarstwa domowego – sanityzacja czyli mycie, czyszczenie i pranie - usuwanie większości patogenów,

  • środki do dezynfekcji - dezynfekcja niskiego stopnia, inaktywacja bakterii i grzybów oraz niektórych wirusów,

  • środki do dezynfekcji wysokiego stopnia – inaktywacja bakterii, grzybów i wirusów, pozostają niektóre formy przetrwalnikowe,

  • sterylizacja – inaktywacja wszelkich form ożywionych, nieożywionych oraz przetrwalnikowych.

Dekontaminacja to również antyseptyka czyli dezynfekcja skóry. Środki do dezynfekcji skóry to:

  • zwykłe mydło – sanityzacja czyli wypłukiwanie większości patogenów,

  • mydła i żele kosmetyczne do dezynfekcji niskiego stopnia,

  • mydła i żele do dezynfekcji wysokiego stopnia – cechują się sprawdzonym i potwierdzonym działaniem o czym świadczy nr pozwolenia na obrót produktem biobójczym widniejący na etykiecie.

O ile dekontaminacja obejmuje sanityzację, dezynfekcję, dezynfekcję wysokiego stopnia jak również sterylizację, to sterylizacja jest poza zasięgiem środków chemicznych, promieniowania UV, i ozonowania.

Dodatkowo ozonowanie, promieniowanie UV bez sanityzacji (odkurzanie, mycie i pranie) będzie miało ograniczoną skuteczność biobójczą w przypadku powierzchni obciążonych białkami (brud). Dlatego optymalny proces dekontaminacji powinien przebiegać wieloetapowo: sanityzacja – dezynfekcja – sterylizacja jeśli to niezbędne i możliwe.

Środki do dezynfekcji rąk i skóry – antyseptyka

Środki do dezynfekcji czyli antyseptyki dzielą się na mydła i żele, czyli z użyciem wody i bez użycia wody.

  1. Mydła do dezynfekcji rąk zarejestrowane w Urzędzie Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych:

  • LLVM 400 – mydło do mycia higienicznego, dezynfekcja niskiego stopnia,

  • Manudes – mydło do mycia higienicznego i dezynfekcji wysokiego stopnia.

  1. Żele do dezynfekcji rąk zarejestrowane w Urzędzie Produktów Leczniczych, Wyrobów

    Medycznych i Produktów Biobójczych:

  • GHA 400 – żel do dezynfekcji chirurgicznej wysokiego stopnia,

  • Handes Plus Płyn i Żel – środek do dezynfekcji wysokiego stopnia.

Głównym środkiem do antyseptyki jest niezmiennie mydło (sanityzacja), a w dzisiejszych czasach mydło do dezynfekcji wysokiego stopnia.

Żele i płyny alkoholowe stosuje się przede wszystkim tam, gdzie nie ma wody, jak również w celu dodatkowego zabezpieczenia wymytej skóry lub skóry dłoni np. przed zabiegiem.

Proces skutecznej dezynfekcji rąk pacjentów i personelu wykonuje się tymi samymi środkami. Sterylizacja skóry wysoką temperaturą jest niemożliwa do wykonania, dlatego personel dodatkowo potrzebuje ochronnych, sterylnych rękawic.

Środki do dezynfekcji powierzchni mających bezpośredni kontakt z żywnością

Środki do dezynfekcji roboczych powierzchni w kuchni można podzielić na takie, które zawierają alkohol bądź są na bazie czwartorzędowych związków amoniowych. Inaczej rzecz ujmując, dezynfekcja z użyciem środka alkoholowego wymaga dwóch środków(środki czyszczące i środki dezynfekcyjne) i dwóch czynności: mycie detergentem plus płukanie czystą wodą, a na koniec dezynfekcja czystych i suchych powierzchni.

Natomiast chemia profesjonalna umożliwia mycie i dezynfekcję w jednym procesie.

Alkohol jest bardzo skutecznym dezynfektantem, ale jego wadą jest brak właściwości myjących. Ani alkohol ani wypełniacz w postaci wody nie absorbują brudu. Brud (białka, tłuszcze) ograniczają skuteczność dezynfekcji, i dlatego niezbędne jest mycie stosując środki czyszczące w pierwszej kolejności, w celu usunięcia zabrudzeń i maksymalnej ilości drobnoustrojów.

Żeby powierzchnie mające kontakt z żywnością można było zdezynfekować, należy jeszcze spłukać zalegającą chemię czyszczącą.

Inną właściwością alkoholi jest wysokie stężenie (60-80%) wymagane do skutecznej dezynfekcji powierzchni mających lub niemających kontakt z żywnością. To z kolei obliguje do nakładania alkoholowej dezynfekcji na wysuszone powierzchnie, żeby uniknąć nadmiernego rozcieńczenia roztworu. Przykłady środków dezynfekcyjnych do powierzchni mających kontakt z żywnością:

  • DRF – środek do dezynfekcji wysokiego stopnia zarejestrowany w Urzędzie Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.
  • L- 300 – środek do dezynfekcji wysokiego stopnia zarejestrowany w Urzędzie Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.

Chemia do dezynfekcji powierzchni wrażliwych na alkohole

Niektóre materiały wrażliwe na alkohole z których wykonano przyrządy, instrumenty i sprzęty wymagają szczególnych środków myjąco – dezynfekujących. Ich działanie nie może degradować takich materiałów jak: sztuczne tworzywa, szkło akrylowe, skóra, skaj, lakiery czy guma. Sprzęt rehabilitacyjny,wózki, kozetki, maski tlenowe, stazy, stetoskopy, monitory, klawiatury, okulary i wiele innych precyzyjnych urządzeń zbudowanych z nowoczesnych tworzyw sztucznych i innych wrażliwych materiałów, należy myć i dezynfekować środkami medycznymi bez zawartości alkoholu. Przykłady:

  • Septalkan Spray – środki do dezynfekcji wysokiego stopnia zarejestrowane w Urzędzie Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych; produkt medyczny, neutralne pH, biodegradowalne,

  • Septalkan Chusteczki – środki do dezynfekcji wysokiego stopnia zarejestrowane w Urzędzie Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych; produkt medyczny, neutralne pH, biodegradowalne.

Chemia profesjonalna do mycia i dezynfekcji narzędzi oraz powierzchni wysokiego ryzyka transmisją patogenów

Nie wszystkie powierzchnie charakteryzuje jednakowo wysokie zagrożenie zakażeniem. Z pewnością są to narzędzia czy instrumenty, które należy poddać myciu i dezynfekcji każdorazowo po użyciu. Są to nożyczki, pensety, termometry, paski, rurki intubacyjne, aparaty do oddychania czy inne przyrządy wykonane ze stali nierdzewnej.

W celu wykonania skutecznej dezynfekcji narzędzi należy sporządzić roztwór koncentratu dezynfekującego z wodą zgodnie ze specyfikacją producenta. Stężenie robocze roztworu oraz czas zanurzenia narzędzi i dokładne wyczyszczenie przedmiotów poddanych kąpieli w roztworze, to najistotniejsze aspekty tego procesu.

Dodatkowo naczynie z roztworem należy opisać datą i godziną sporządzenia. Najczęściej nie dłużej jak po upływie doby roztwór podlega wymianie.

Powierzchnie wysokiego ryzyka zakażeniem to kolejne pole do zastosowania chemii profesjonalnej. Generalnie są to miejsca dotykane dłońmi oraz takie, które mogą być dotykane. Do tych pierwszych, ewidentnych należą:

  • oparcia krzeseł, blaty stołów, parapety, poręcze, uchwyty, oparcia,

  • klamki, włączniki, przyciski w windzie, telefony, piloty, domofony,

  • deski sedesowe, spłuczki, uchwyty kranów, umywalki, prysznice, wanny,

  • biurka, blaty na dyżurce, drukarki, ksero, ekspresy do kawy, czajniki, automaty np.do kawy,

  • łóżka, ich poręcze, szafki, blaty.

Do wytypowania powierzchni nieoczywistych, które mogą być dotykane należy wykazać się inwencją. Przykładowo:

  • jeśli ktoś siada na krześle, to żeby przysunąć się do stołu chwyta za spód krzesła,

  • jeśli ktoś siedzi przy stole, to często bezwiednie chwyta się krawędzi stołu (czyli należy pamiętać o krawędziach stołu i jego spodzie przynajmniej na długość palców),

  • jeśli ktoś otwiera drzwi to również okolice klamki, krawędź drzwi i fragment witryny,

  • jeśli ciągi komunikacyjne generują duży ruch to lamperie, drzwi z witrynami w zasięgu dłoni itd. itd. W takim przypadku najefektywniejszym rozwiązaniem jest technika mycia pionowych powierzchni mopem. Czystą, wilgotną nakładkę płaskiego mopa należy spryskać preparatem „gotowym do użycia” i przecierać powierzchnie, często płucząc mop w czystej wodzie.

Dla tak kluczowych dla Dobrej Praktyki Higienicznej i Bezpieczeństwa Mikrobiologicznego powierzchni wymagana jest dezynfekcja wysokiego stopnia. Jest to zadanie dla chemii profesjonalnej o podwójnej funkcjonalności: środki dezynfekcyjne oraz środki czyszczące w jednym. Najlepszym rozwiązaniem jest preparat „gotowy do użycia” - bez rozcieńczania dlatego, że jego stabilność jest wysoka (2 lata). Oto przykłady takich środków:

  • Sod 390 PAE – lekko zasadowy środek, bardzo dobre właściwości odtłuszczające, maksymalne spektrum biobójcze, spełnia również najnowszą normę biobójczą EN – 16777, a to oznacza, że został przetestowany w warunkach takich jak na oddziale covid- 19,

  • Surfalkan SH – lekko kwaśny środek, bardzo dobrze czyści, usuwa osady wapienne i mydliny, pełne spektrum biobójcze.

Chemia profesjonalna do mycia i dezynfekcji powierzchni obszernych

Takie powierzchnie jak podłogi czy ściany nie stanowią wysokiego zagrożenia transmisją patogenów. Dla nich przewidziana jest profesjonalna chemia do dezynfekcji niskiego stopnia. Czasem uzasadnione jest, by użyć środków do dezynfekcji wysokiego stopnia tym bardziej, że nie powoduje to różnicy w kosztach.

By oszczędzać czas i pieniądze, jednocześnie zachowując wysokie standardy higieny i dezynfekcji dużych powierzchni, należy stosować koncentraty do mycia i dezynfekcji w jednym procesie. W tym samym celu należy stosować metodę dwóch wiader (najlepiej na wózku).

Wiaderko pod wyciskarką napełniamy do połowy czystą wodą a w drugim sporządzamy zgodnie ze specyfikacją, roztwór koncentratu z wodą – woda może być zimna. Wszystkie operacje takie jak płukanie i wyżymanie mopa wykonujemy we wiaderku wypełnionym wodą. W efekcie roztwór myjący zachowuje czystość, i można go eksploatować aż do wyczerpania, a częstej wymianie podlega coraz brudniejsza woda we wiaderku nr 1. Metoda ta sprawia, że poczynimy dodatkowe oszczędności a jakość mycia będzie optymalna.

Przykłady koncentratów chemii profesjonalnej:

  • Sod 390 – zasadowy środek o wysokich właściwościach myjąco- odtłuszczających; w stężeniu 2% w czasie 5min. - dezynfekcja wysokiego stopnia; do zastosowania w kuchniach, magazynach i do sprzątania generalnego,

  • L- 40 – lekko zasadowy środek o bardzo dobrych właściwościach myjąco- odtłuszczających, bardzo łagodny w formule Eco, w stężeniu 1% w ciągu 15min. - dezynfekcja niskiego stopnia; zastosowanie w kuchniach, jadalniach oraz do mycia i dezynfekcji dużych naczyń nie mieszczących się w zmywarkach,

  • NDSJ 400 – kwaśny środek, świetnie usuwa osady wapienne, mydliny, kamień moczowy i wapienny; w stężeniu 0,5% w czasie 15min. - dezynfekcja wysokiego stopnia; do zastosowania w strefach mokrych tj. łazienki, ubikacje, łaźnie, prysznice, wanny, jacuzzi, brodziki itp.

  • NDDA 400 – kwaśny środek, z łatwością usuwa osady wapienne, mydliny, kamień wapienny; w stężeniu 0,5% w czasie 15min. - dezynfekcja niskiego stopnia; do zastosowania w strefach mokrych jak wyżej,

  • R- 60 DDS – neutralne pH, bardzo dobre właściwości myjące i dezodoryzujące; w stężeniu 0,5% w czasie 15min. - dezynfekcja niskiego stopnia; do mycia podłóg i powierzchni ponadpodłogowych w strefie czystej tj. biura, sale, świetlice itp.

  • DDS Saszetki – samorozpuszczające się saszetki; cechy i przeznaczenie jak wyżej.

W/w koncentraty do dużych powierzchni stosuje się zarówo do mycia ręcznego jak i maszynowego.

Cechą wspólną wszystkich środków do dezynfekcji powierzchni (ale też rąk) jest ich czas ekspozycji. Sprowadza się to do tego, by odpowiednio regulować wilgotność mopa czy szmatki. Czyszczone i dezynfekowane powierzchnie mają wyschnąć po ściśle określonym czasie. Wynika to ze specyfikacji, i jest to czas niezbędny, by zaszła pełna dezynfekcja.

Bardzo istotne jest też, by mopy, szmatki były czyste i dokładnie wypłukane po poprzednim środku chemicznym. Idealnie jest, kiedy nakładki na mopa i szmatki są wielokolorowe. Wtedy można przypisać na stałe poszczególnym środkom, konkretne kolory. Należy pamiętać, że stężona profesjonalna chemia nie może być mieszana ze sobą, gdyż grozi to niepożądaną reakcją chemiczną.

Kolejną istotną sprawą jest precyzyjne stosowanie się do specyfikacji. Oprócz tego do czego jest przeznaczony środek chemii profesjonalnej, producent wyszczególnia powierzchnie, do których nie należy stosować danego środka do mycia i dezynfekcji powierzchni.

Stężenie robocze chemii profesjonalnej do odtłuszczania i dezynfekcji powierzchni (przykładowo podłogi w kuchni) - jest podane w widełkach np. 2- 5%.

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na to, jakie jest najniższe stężenie dla pełnej dezynfekcji (niższe stężenie chemii profesjonalnej do dezynfekcji powierzchni spowoduje obniżenie skuteczności dekontaminacji). W drugiej kolejności należy ocenić stopień zabrudzenia, i dostosować stężenie roztworu uwzględniając oba czynniki.

Czym przejawi się niewłaściwie dobrane stężenie roztworu?

Inne będą objawy, kiedy koncentrat został przedozowany, a jeszcze inne kiedy stężenie robocze było za słabe. W pierwszym przypadku podłoga będzie się kleiła. W drugim przypadku pozostaną śliskie, lśniące zamazy. Jest kwestią doświadczenia, by w oka mgnieniu trafnie ocenić sytuację.

Chemia profesjonalna stosowana do mycia powierzchni ma swoje wymagania. Technika mycia musi to uwzględniać. Prawidłowy proces przebiega w dwóch etapach:

  • nakładanie środka mocno przemoczonym mopem lub szmatką na większej powierzchni; w ciągu kilkudziesięciu sekund następuje, całkowite rozpuszczenie (adekwatnych do środka) zabrudzeń,

  • zbieranie rozpuszczonego brudu czystym, mocno wyciśniętym mopem lub szmatką, pamiętając o częstym płukaniu w czystej, często wymienianej wodzie; niedokładne zebranie rozpuszczonego brudu spowoduje, że brud po wyschnięciu stężeje co przejawi śliskością powierzchni i lśniącymi zamazami (podobnie jak w przypadku zbyt słabego roztworu).

Zastosowanie chemii profesjonalnej w celu odtłuszczania i dezynfekcji w kuchni niczym się nie różni od kuchni gastronomicznej. Dlatego odsyłamy do poradnika: ochrona antywirusowa w lokalach gastronomicznych – dezynfekcja w kuchni, na sali i w toaletach.

Stosowanie chemii profesjonalnej gwarantuje bardzo dobre rezultaty. Szybkie wyrobienie nawyków i dostosowanie technik spowoduje bardzo dobre rezultaty. Profesjonalne firmy dostarczające środki chemii profesjonalnej gwarantują szkolenia lub materiały do szkoleń dla załogi.

Zapraszamy do współpracy

wojciech@hybryda-gastro.pl

tel.731939393