Placówki służby zdrowia zawsze wymagały wysokich standardów Dobrej Praktyki Higienicznej. Czy coś się zmieniło w czasach pandemii? Zdecydowanie tak. Nowa sytuacja wymusza nowoczesne rozwiązania w zakresie mycia, dezynfekcji rąk, powierzchni oraz wentylacji pomieszczeń.

Dezynfekcja to dosyć wyświechtane słowo, często używane nie zgodnie z przeznaczeniem. Gwoli przypomnienia i uporządkowania wiedzy kilka słów na jej temat.

Dezynfekcja jest składową szerszego pojęcia, a mianowicie dekontaminacji. Dekontaminacja dzieli się na:

  • sanityzację,

  • dezynfekcję niskiego stopnia,

  • dezynfekcję wysokiego stopnia,

  • sterylizację,

  • antyseptykę czyli dezynfekcję skóry,

Metody dekontaminacji to:

  • chemiczna
  • termiczna
  • ozonowanie
  • naświetlanie lampami UV
  • filtracja

Proces dekontaminacji chemicznej można przeprowadzić chemicznymi środkami gospodarstwa domowego (choć w ograniczonym zakresie), lub profesjonalnymi środkami w pełnym zakresie (wyłączając sterylizację).

Chemiczną dekontaminację można wykonać na dwa sposoby: mycie środkiem myjącym a następnie nakładanie na czystą, wysuszoną powierzchnię środka do dezynfekcji na bazie alkoholu, lub

zastosować profesjonalny środek do mycia i dezynfekcji w jednym procesie.

Czym różnią się chemiczne środki gospodarstwa domowego od środków do profesjonalnych zastosowań?

Te pierwsze jak sama nazwa wskazuje są dedykowane zastosowaniom w domu, gdzie zagrożenia są o wiele mniejsze, bo dotyczą kilku stale tych samych domowników. Natomiast profesjonalne środki chemiczne są przeznaczone przestrzeniom publicznym, które generują dużo większy ruch liczony w setkach coraz to innych ludzi. W związku z tym zarówno zagrożenia jak i zabrudzenia stawiają środkom chemicznym dużo wyższe wymagania.

Inne cechy charakterystyczne dla profesjonalnej chemii:

  • posiada dokumentację: opis, specyfikację i kartę charakterystyki,

  • jest produkowana przez firmę z wieloletnim doświadczeniem, posiadającą europejskie certyfikaty takie jak Ecolabel, Ecocert i inne,

  • jej dystrybucja odbywa się innymi kanałami aniżeli sprzedaż detaliczna,

  • dystrybutor chemii do użytku profesjonalnego zapewnia doradztwo i szkolenie personelu,

  • środki chemiczne zostały przetestowane przez akredytowane laboratorium, a zakres działania dezynfekcyjnego został opisany normami biobójczymi np. EN- 14476: unieszkodliwianie konkretnych wymienionych z nazwy wirusów,

  • obok norm biobójczych jest wykazane stężenie robocze środka, oraz czas ekspozycji na powierzchni niezbędny do inaktywacji konkretnych patogenów,

Co zwalczają profesjonalne środki czystości?

Zawarte w nich związki powierzchniowo czynne o określonym pH rozpuszczają białka, tłuszcze, osady wapienne i inne zabrudzenia.

Kombinacja substancji odpowiedzialna za dekontaminację inaktywuje:

  • patogeny ożywione – bakterie, grzyby zwane również drożdżakami – dezynfekcja niskiego stopnia,

  • patogeny ożywione i nieożywione(wirusy) oraz niektóre formy przetrwalnikowe – dezynfekcja wysokiego stopnia.

Wentylacja pomieszczeń

Patogeny nieożywione w tym coronavirus potrafią utrzymywać się w powietrzu nawet 3 godziny.

Jest idealnie, kiedy pomieszczenia gabinetów i przychodni są wentylowane działającą klimatyzacją. Niestety nie często tak jest. Dlatego należy często wietrzyć pomieszczenia w trakcie godzin pracy. Po zakończonej pracy dobrym rozwiązaniem jest ozonowanie, które zapewni dezynfekcję wysokiego stopnia powietrza i powierzchniom. Jednak ani ozonowanie a tym bardziej lampy UV nie zapewnią higieny powierzchni a już tym bardziej skóry.

Płyny do dezynfekcji powierzchni medycznych

Jak racjonalnie podzielić powierzchnie w placówce medycznej, by dobrać odpowiednie środki i techniki mycia i dezynfekcji?

Najważniejszym wyróżnikiem wydaje się być stopień ryzyka zakażeniem. Instrumenty, narzędzia, przyrządy medyczne w takim kontekście stanowią top of the top. Tutaj należy wyróżnić instrumenty inwazyjne (wieloetapowa dekontaminacja) i powodujące lub nie powodujące przerwanie ciągłości naskórka.

Do czasu pandemii covid-19 procedury różniły się w tym względzie w zależności od tego czy ciągłość naskórka była przerywana (dezynfekcja wysokiego stopnia) czy też nie (dezynfekcja niskiego stopnia). Dzisiaj procedury każą wykonać w każdym przypadku co najmniej dezynfekcję wysokiego stopnia, a wtedy kiedy jest to możliwe – sterylizację.

Preparaty do dekontaminacji powierzchni medycznych jak wiadomo są opisane jako klasa II z symbolem CE. Oto przykłady takich produktów:

  • Alkazyme – proszkowy, alkaliczny, enzymatyczny preparat do mycia i wstępnej dezynfekcji przez zanurzenie,

  • Alkacide – zastosowanie po wcześniejszym myciu i wstępnej dezynfekcji,

  • Cidalkan – środek do mycia i dezynfekcji przez przecieranie na mokro,

  • Septalkan – środek do mycia i dezynfekcji sprzętu medycznego i powierzchni wrażliwych na alkohol.

Wszystkie wyżej wymienione środki medyczne należą do linii Alkapharm francuskiej firmy Sodel.

Inne marki to: Exeol, Exactline, MOC oraz linia produktów ekologicznych z certyfikatem Ecolabel i Ecocert.

Środki do dezynfekcji sprzętu medycznego

Pandemia coronavirusa spowodowała konieczność notorycznej dezynfekcji powierzchni sprzętu medycznego. Część materiałów z których wykonano sprzęty, instrumenty, przyrządy etc. jest wrażliwa na środki do dezynfekcji zawierające alkohol. Długotrwałe stosowanie takich środków prowadzi do powolnego ale nieuniknionego zniszczenia często bardzo drogiego wyposażenia.

Oto materiały i powierzchnie wrażliwe na alkoholowe środki do dezynfekcji powierzchni:

  • guma
  • skaj i skóra
  • akryl i szkło akrylowe
  • powierzchnie lakierowane
  • nowoczesne sztuczne tworzywa

Czyli sprzęt optyczny, lampy i reflektory, ksero, sprzęt komputerowy, monitory, klawiatury, ekspresy i automaty do kawy, wózki, leżanki, stetoskopy itd. itd.

Niefrasobliwość może doprowadzić do poważnych strat. Bezpieczne środki do dezynfekcji – przykłady:

  • Septalkan Spray – płyn do dezynfekcji chirurgicznej i równoczesnego mycia powierzchni, neutralne pH, biodegradowalny, spektrum biobójcze obejmuje patogeny ożywione i nieożywione,

  • Septalkan Chusteczki – cechy jak wyżej.

Obok powierzchni z materiałów wrażliwych na środki do dezynfekcji na bazie alkoholi powinno się zwrócić uwagę na środki do dezynfekcji powierzchni krytycznych. Przez powierzchnie krytyczne należy rozumieć wszelkie przedmioty i powierzchnie dotykane dłońmi.

Środki do dezynfekcji powierzchni wysokiego ryzyka

Patogeny ożywione i nieożywione bytujące na powierzchniach dotykowych mogą zostać bezwiednie przeniesione dłońmi na błony śluzowe czy ślinę, i zakazić organizm. Co gorsza nie wykluczone, że patogeny na dłoniach zostaną zawleczone dalej np. do domu. Zwykła sanityzacja czy dezynfekcja niskiego stopnia to za mało w stosunku do ryzyka transmisją patogenów. Zdecydowanie są to miejsca, gdzie należy zastosować płyny do dezynfekcji wysokiego stopnia.

Już ze względów praktycznych taki płyn do dezynfekcji powinien łączyć dwie funkcjonalności a mianowicie mycie i dezynfekcję. Środki do dezynfekcji opartej o alkohol nie absorbują niestety białek, tłuszczy, biofilmu czyli brudu, który jest siedliskiem i pożywką dla patogenów.

Zamiast osobnego mycia i osobnej dezynfekcji - w celu oszczędności czasu i pieniędzy jak również wyższej skuteczności należy zastosować profesjonalne środki do dezynfekcji wysokiego stopnia i równoczesnego mycia. Są to preparaty do użycia bez rozcieńczania, których stabilność wynosi aż dwa lata. Technika użycia takich preparatów jest prosta i nie powinna nastręczać żadnych problemów personelowi.

Na czystą i wilgotną ścierkę (detale) lub nakładkę płaskiego mopa (drzwi, lamperie) nałożyć za pomocą spryskiwacza płyn do dezynfekcji i mycia w jednym procesie. Przemywać powierzchnie często płucząc ścierkę lub nakładkę w czystej wodzie.

Przykłady środków do mycia i dezynfekcji powierzchni krytycznych:

  • Sod 390 PAE – lekko zasadowy preparat, świetnie rozpuszcza białka i tłuszcze; skuteczny wobec patogenów ożywionych i nieożywionych oraz niektórych form przetrwalnikowych, co więcej niezależne laboratorium potwierdziło jego skuteczność w warunkach obciążonych Sars-Cov 2 i opisało najnowszą normą biobójczą EN PN – 16777,

  • Surfalkan SH – lekko kwaśny preparat, rewelacyjne właściwości myjące, bardzo dobrze rozpuszcza osady wapienne i biofilm; pełne spektrum biobójcze.

Nie ma kompromisów wtedy, kiedy chodzi o bezpieczeństwo nas wszystkich. Świadomy zagrożeń personel wyposażony w profesjonalne, skuteczne środki do dezynfekcji i wiedzę jak ich użyć, będzie stanowił rękojmię higieny i bezpieczeństwa mikrobiologicznego.

Antyseptyka. Medyczny płyn do dezynfekcji rąk oraz mydła

Płyn czy żel do chirurgicznej dezynfekcji rąk oparty o alkohole jest niezastąpiony wszędzie tam gdzie nie ma wody. Wprawdzie zabrudzone ręce (białka, tłuszcze) obniżają skuteczność takiej dezynfekcji, to jednak taki płyn do dezynfekcji rąk jest optymalnym rozwiązaniem w warunkach bez wody. Alkoholowe żele i płyny do dezynfekcji rąk w sprzyjających okolicznościach mogą zapewnić dezynfekcję wysokiego stopnia. W medycynie stosuje się je po sanityzacji rąk a przed założeniem sterylnych rękawiczek.

Jednak czym różnią się poszczególne preparaty skoro są tak duże dysproporcje w cenie? Rygorystyczne przepisy dotyczące produktów biobójczych i medycznych w celu zwiększenia dostępności w czasie pandemii zostały zliberalizowane do tego stopnia, że bez konieczności wykazania skutecznego działania można mieszać etanol z wodą, butelkować i wypuszczać na rynek jako środki do dezynfekcji. Jest kwestią wyobraźni, czy można zaufać takim produktom czy też nie.

Mniej więcej różnica jest podobna jak między suplementem diety a lekarstwem, nie obrażając producentów suplementów diety.

Przykładowe profesjonalne żele i płyny do dezynfekcji rąk:

  • Handes Plus Żel i Płyn – preparaty do antyseptyki z gliceryną i kompleksem witamin, nie powoduje podrażnień skóry, dezynfekcja wysokiego stopnia,

  • GHA 400 – żel do dezynfekcji chirurgicznej, dodatki kosmetyczne gwarantują łagodne działanie dla skóry, dezynfekcja wysokiego stopnia.

Czy profesjonalny, alkoholowy żel lub płyn do dezynfekcji rąk powinien stanowić podstawę antyseptyki w gabinecie lekarskim i przychodni?

Tak ale tylko przy wejściu - zarówno dla personelu jak i pacjentów. Natomiast przy każdej umywalce tak jak do tej pory powinno królować mydło tyle tylko, że już nie do sanityzacji a do dezynfekcji wysokiego stopnia. Takie mydło nie tylko wypłukuje mikroby (czego nie potrafią żele), ale ma również działanie bójcze wobec patogenów ożywionych i nieożywionych, zapewniając tym samym najwyższy poziom dezynfekcji.

Oto przykłady zaawansowanych, bezalkoholowych mydeł nowej generacji:

  • LLVM 400 – dezynfekcja niskiego stopnia, nie tylko nie podrażnia skóry ale jego działanie jest wręcz kojące nawet dla podrażnionego naskórka,

  • Manudes – dezynfekcja wysokiego stopnia, bogate w dodatki kosmetyczne, świetne recenzje z przedszkoli.

Dopiero synergia działania środków do antyseptyki z wodą i bez wody może dać dobre rezultaty.

Są jednak powierzchnie, które nie stanowią aż tak wysokiego ryzyka przeniesienia patogenów. Są to podłogi, ściany (po za zasięgiem dłoni) i sufity. W związku z niskim ryzykiem zakażeniem i obszerną powierzchnią można zastosować płyn do dezynfekcji niskiego stopnia w formie myjącego koncentratu.

Specyfiką koncentratów ze względu na różne parametry wody u użytkowników jest wahająca się stabilność roztworu. Dlatego przyjmuje się, że roztwór należy spożytkować tego samego dnia, w którym został sporządzony. Oprócz tego istotne jest stężenie robocze i czas ekspozycji na dezynfekowanej powierzchni, co jest dokładnie opisane w specyfikacji.

Najbardziej efektywny, skuteczny i uniwersalny płyn do dezynfekcji i usuwania zabrudzeń na dużych powierzchniach jest specyfik o nazwie:

  • NDDA 400 – kwaśny, biodegradowalny preparat, bezpieczny dla powierzchni zmywalnych oparty o surowce roślinne, rewelacyjne właściwości myjące, skuteczny w stężeniu 0,5%.

Zachęcamy do współpracy obejmującej doradztwo, szkolenie lub materiały do szkolenia.

Ewentualne pytania proszę kierować na adres:

wojciech@hybryda-gastro.pl

lub

tel. 731939393.